The muses

เหล่าเทพธิดามิวส์ (Muses รูปพหูพจน์คือ Muses หรือ Musae) เป็นเทพธิดาแห่งศิลปะวิทยาการ และแรงบันดาลใจต่างๆ และเนื่องจากในสมัยโบราณก่อนที่จะมีการบันทึกเกิดขึ้น ความรู้และศิลปะต่างๆจำเป็นต้องใช้การจดจำเท่านั้นในการรักษาและสืบทอด เทพธิดามิวส์จึงถือเป็นเทพธิดาผู้อุปถัมภ์ความทรงจำด้วยในส่วนหนึ่ง

เทพธิดามิวส์เหล่านี้มีชีวประวัติความเป็นมาไม่ปรากฏแน่ชัด แต่โดยทั่วไปถือกันว่ามี ๙ องค์ ได้แก่
- เคลโอ เทพธิดาแห่งแรงบันดาลใจทางประวัติศาสตร์
- ยูเทอร์เพ เทพธิดาแห่งการดนตรี
- เธไลอา เทพธิดาแห่งละครสุขนาฏกรรม
- เมลพอมินี เทพธิดาแห่งละครโศกนาฏกรรม
- เทอร์พซิคาเร เทพธิดาแห่งการระบำ
- เอราโท เทพธิดาแห่งแรงบันดาลใจทางกวีนิพนธ์
- โพลิฮิมนิอา หรือโพลิมนิอา เทพธิดาแห่งดนตรีศาสนาและบทสวด
- ยูเรนิอา เทพธิดาแห่งดาราศาสตร์
- คาไลอะเพ เทพธิดาแห่งแรงบันดาลใจทางโคลงมหากาพย์

เทพธิดามิวส์ทั้งเก้านี้ได้ชื่อว่ามีเสียงไพเราะอย่างหาผู้ใดเปรียบมิได้ ขนาดไซเรนที่ว่ามีเสียงไพเราะขนาดล่อลวงชาวเรือให้ไปตายได้มานักต่อนัก และได้รับการยุแหย่จากเทวีฮีราจนหาญท้าประชันกับเทพธิดามิวส์ ก็ยังพ่ายแพ้ และโดนถอนขนปีกไปทำมงกุฎ ลองนึกดูเทพธิดามิวส์เกิดนึกอยากไปร้องเพลงล่อหนุ่มๆมาจับกินบ้างจะน่ากลัวขนาดไหน

แต่จะว่าไป ไซเรนน่าจะยังถือว่าโชคดี ที่โดนแค่ถอนขนทำมงกุฎ ธามิริส (Thamyris) ซึ่งเป็นนักขับลำนำที่เก่งกาจเป็นที่เลื่องลือ และมีชื่อเสียงโด่งดังมาก จนขนาดที่หลงลำพองคุยโวว่าตนเก่งกว่าเหล่าเทพธิดามิวส์และกำเริบเสิบสานขนาดท้าทายความสามารถของเทพธิดา นั่นคงจะเป็นสิ่งที่ผิดพลาดที่สุดในชีวิตของหมอนี่ (จำไว้..อย่าหลงตัวเอง โดยเฉพาะอย่าบังอาจคิดว่าตัวเหนือกว่าพวกเทพๆ) แน่นอนว่าเทพธิดามิวส์เป็นฝ่ายมีชัยในการประลอง และธามิริสก็ถูกลงโทษให้ตาบอดและสูญเสียความทรงจำทั้งหมด แน่นอนว่ารวมถึงความสามารถในการขับลำนำด้วย (สมน้ำหน้า)

เหล่าเทพธิดามิวส์เป็นผู้สอนปริศนาอันโด่งดังให้แก่สฟิงซ์ ปริศนานั้นคือ "อะไรเอ่ยเช้าเดินสี่ขา กลางวันเดินสองขา ตกเย็นเดินสามขา" สฟิงซ์ถูกส่งไปอยู่ที่กำแพงเมืองธีบส์ คอยถามปริศนานี้แก่ผู้เข้าออก ผู้ใดไม่สามารถไขปริศนาได้ก็จะถูกสฟิงซ์จับกิน และก็ไม่มีใครไขปริศนานี้ได้เลย จนกระทั่งเอดิปัส (Oedipus) สามารถตอบได้ คำตอบก็คือ "มนุษย์ ในตอนเด็กคลานสี่ขา โตขึ้นมาก็เดินสองขา พอแก่ลงก็ใช้ไม้เท้าช่วย คือเท่ากับเดินสามขา" สฟิงซ์โกรธที่มีผู้ตอบได้ก็โดดกำแพงตาย และเอดิปัสก็ได้เป็นกษัตริย์ของธีบส์ต่อไป

กลายเป็นเรื่องสฟิงซ์ไปซะแล้ว กลับมาที่เทพธิดามิวส์ต่อ ตามปกติเทพธิดามิวส์มักจะขับร้องและจับระบำในเวลาที่เทพอพอลโลเล่นพิณ และเป็นผู้ร้องเพลงขับกล่อมทวยเทพในวาระต่างๆ

เพาเซนิอัส (เจ้าของตำนานนาร์ซิสซัสฉบับมีน้องสาวฝาแฝดนั่นแหละ) อ้างว่าเทพธิดามิวส์มีเพียง ๓ องค์ ได้แก่
- เมเลเท (Melete-- ความเอาใจใส่และการฝึกฝน)
- เนเม (Mneme -- ความทรงจำ)
- เอะเอเด (Aoede -- บทเพลง)

ชื่อของเทพธิดามิวส์นี้เป็นที่มาของศัพท์หลายคำ รวมถึงคำว่า museum ที่แปลว่าพิพิธภัณฑ์ด้วย เพราะพิพิธภัณฑ์คือที่เก็บรวบรวมสิ่งแสดงศิลปวิทยาต่างๆนั่นเอง

////////////

สุดท้าย เรื่องนี้ข้อมูลส่วนใหญ่อ้างอิงมาจาก "ประมวลชื่อและศัพท์จากเทวตำนานกรีกและโรมัน" ของอ.ดวงตา สุพล จึงขอขอบคุณไว้ ณ ที่นี้